Seryòm se "gran frè" san diskisyon nan gwo fanmi eleman latè ra yo. Premyèman, abondans total latè ra nan kwout tè a se 238ppm, ak seryòm nan 68ppm, ki reprezante 28% nan konpozisyon total latè ra a epi ki klase premye; Dezyèmman, seryòm se dezyèm eleman latè ra ki dekouvri nèf ane apre dekouvèt yttrium (1794). Aplikasyon li trè vaste, epi "seryòm" se irézistib.
Dekouvèt Eleman Seryòm nan
Carl Auer von Welsbach
Se German Kloppers, yon chimis syèdwa, Jöns Jakob Berzelius, ak yon mineralòg syèdwa, Wilhelm Hisinger, ki te dekouvri epi ba li non Seryòm nan lane 1803. Yo rele l serya, epi minrè li a rele serit, an memwa Ceres, yon astewoyid yo te dekouvri nan lane 1801. Anfèt, kalite silikat seryòm sa a se yon sèl idrate ki gen 66% a 70% seryòm, alòske rès la se konpoze kalsyòm, fè, akitriyòm.
Premye itilizasyon seryòm se te yon chemine gaz ke yon chimis otrichyen, Carl Auer von Welsbach, te envante. An 1885, li te eseye yon melanj mayezyòm, lanthan, ak oksid itriyòm, men melanj sa yo te emèt yon limyè vèt san siksè.
An 1891, li te dekouvri ke oksid toryòm pi te pwodui yon pi bon limyè, byenke li te ble, epi li te melanje ak oksid Seryòm(IV) pou pwodui yon limyè blan klere. Anplis de sa, oksid Seryòm(IV) kapab itilize tou kòm yon katalis pou konbisyon oksid toryòm.
Seryòm metal
★ Seryòm se yon metal blan ajan duktil ak mou ki gen pwopriyete aktif. Lè li ekspoze a lè, li pral okside, fòme yon kouch oksid ki tankou rouye ki kale. Lè li chofe, li boule epi li reyaji byen vit ak dlo. Yon echantiyon metal seryòm ki mezire yon santimèt ap korode nèt nan apeprè yon ane. Evite kontak ak lè, oksidan fò, asid fò, ak alojèn.
★ Seryòm egziste sitou nan monazit ak bastnaesit, osi byen ke nan pwodwi fizyon iranyòm, toryòm ak plitonyòm. Li danjere pou anviwònman an, yo ta dwe peye atansyon espesyal sou polisyon kò dlo yo.
★ Seryòm se 26yèm eleman ki pi abondan, li reprezante 68ppm nan kwout Latè a, dezyèm sèlman apre kwiv (68ppm). Seryòm pi abondan pase metal òdinè tankou plon (13pm) ak eten (2.1ppm).
Konfigirasyon elektwon Seryòm
Aranjman elektwonik:
1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s2 4d10 5p66s2 4f1 5d1
★ Seryòm sitiye apre lantàn epi li gen 4f elektwon ki kòmanse nan seryòm, sa ki fè li fasil pou patisipe nan reyaksyon chimik yo. Sepandan, òbital 5d seryòm nan okipe, e efè sa a pa ase fò nan seryòm.
★ Pifò Lantànid yo ka sèlman itilize twa elektwon kòm elektwon Valans, eksepte seryòm, ki gen yon estrikti elektwonik varyab. Enèji elektwon 4f yo prèske menm jan ak elektwon ekstèn 5d ak 6s yo ki delokalize nan eta metal la, epi se sèlman yon ti kantite enèji ki nesesè pou chanje okipasyon relatif nivo enèji elektwonik sa yo, sa ki lakòz doub valans +3 ak +4. Eta nòmal la se valans +3, ki montre valans +4 nan dlo anaerobik.
Aplikasyon seryòm
★ Ka itilize kòm yon aditif alyaj ak pou pwodiksyon sèl seryòm, elatriye.
★ Li ka itilize kòm aditif vè pou absòbe reyon iltravyolèt ak enfrawouj, epi li lajman itilize nan vè machin.
★ Ka itilize kòm yon ekselan materyèl pwoteksyon anviwònman, e kounye a, pi reprezantan an se katalis pou pirifye gaz echapman otomobil la, ki efektivman anpeche yon gwo kantite gaz echapman otomobil yo dechaje nan lè a.
★ Limyèeleman latè raPrensipalman konpoze de seryòm kòm regilatè kwasans plant ka amelyore kalite rekòt, ogmante sede, epi amelyore rezistans rekòt la nan estrès.
★ Silfid seryòm ka ranplase metal tankou plon ak kadmyòm ki danjere pou anviwònman an ak pou moun nan pigman, li ka bay plastik koulè, epi li ka itilize tou nan endistri kouch ak lank.
★Oksid Seryòm(IV)kapab itilize kòm konpoze polisaj, pa egzanp, nan polisaj chimik-mekanik (CMP).
★ Seryòm kapab itilize tou kòm materyèl depo idwojèn, materyèl termoelektrik, elektwòd seryòm tengstèn, kondansateur seramik, seramik piezoelektrik, abrazif seryòm carbure Silisyòm, matyè premyè pil konbistib, katalis gazolin, materyèl mayetik pèmanan, materyèl medikal, divès kalite asye alyaj ak metal ki pa fè.
Dat piblikasyon: 3 Jiyè 2023